Kleurcodes elektriciteit: een overzicht!

Wanneer je een stopcontact of lamp vervangt, vind je verschillende kleuren voor de elektriciteitsdraden. Maar wat betekenen deze kleurcodes precies? En waar dienen de verschillende kleuren van deze draden voor? In dit artikel bekijken we de huidige en oude kleurcodes voor elektrische bedrading en geven we enkele tips voor doe-het-zelvers!

Waarom zijn de kleurcodes van elektriciteitsdraden belangrijk?

Elektriciteitsdraden hebben natuurlijk niet zomaar een verschillende kleur. Deze kleurcodes zijn vastgelegd om verwarring te voorkomen en om veilig te werk te gaan. Een woordje uitleg:

• Veiligheid voor alles: een fout bij de aansluiting kan leiden tot kortsluiting, elektrocutie of zelfs brand. Door de vaste kleuren herkent iedereen onmiddellijk welke draad onder spanning staat en welke niet.
• Algemene normen: een gemeenschappelijk kleursysteem voor elektriciteitsdraden zorgt ervoor dat elke installatie volgens dezelfde logica werkt. Of een professional ze nu aanlegt of een klusser, het blijft overzichtelijk en de kleuren zijn hetzelfde.
• Verwarring vermijden: dankzij de kleurcodes zie je in één oogopslag welke draad wat doet. Dat bespaart tijd, voorkomt fouten en maakt uitbreidingen, onderhoud of herstellingen veel makkelijker voor de elektricien.

Een erkende elektricien nodig voor jouw project? Vind nu een geschikte expert actief in je buurt!

Welke kleurcodes voor elektriciteitsdraden zijn er?

Vroeger had elk land zijn eigen kleuren voor elektrische bedrading. Maar sinds 2001 hanteert de Europese Unie de norm IEC 60446 / IEC 60445 met uniforme kleurcodes voor elk land. Een kort overzicht van zowel de huidige als de oude kleuren voor elektriciteitsdraden:

LET OP: het is ook mogelijk dat oudere bedrading nog andere kleuren gebruikt dan die uit de tabel. In oudere huizen waar klussers zelf aan de slag gegaan zijn, vind je vaak willekeurige kleuren van bedrading. In die gevallen is het belangrijk om een elektricien in te schakelen en je bedrading en zekeringkast in orde te laten brengen. Vergelijk hier elektriciens uit je buurt!

Uitleg: functie per elektriciteit kleurcode

Welke kleurcodes zijn wettelijk verplicht voor welke draden? Welke kleur staat voor N en L? Hier leggen we de wettelijke voorschriften uit en welk nut elke elektrische draad heeft in je installatie:

1. Bruin = Fasedraad (L)

• Gebruik eenfasig (230V): de bruine draad is de fase, die de spanning (230V) aanvoert naar toestellen, stopcontacten of schakelaars. Ze werkt samen met de blauwe nuldraad die deze elektriciteit op zijn beurt afvoert. Omdat ze onder spanning staat, is dit de gevaarlijkste draad om per ongeluk aan te raken.
• Gebruik driefasig (3 x 230V): bij een driefasige aansluiting komen er drie fasegeleiders je woning binnen, elk met een spanning van 230 volt ten opzichte van elkaar. Die verdeling zorgt voor een stabielere stroomvoorziening bij zwaardere installaties, zoals warmtepompen of elektrische laadpalen. In woningen zie je meestal 3 × 230V zonder nuldraad, maar in industriële installaties of nieuwbouw komt 400V + nuldraad ook vaker voor.
• Norm (AREI): bruin gebruik je als standaardfase (L) voor enkelvoudige installaties (230V). In driefasige installaties gebruik je bruin (L1), zwart (L2) en grijs (L3).

2. Blauw = Nuldraad (N)

• Gebruik: de blauwe draad is de nulleider die de elektrische stroom terugvoert naar de verdeelkast. Deze draad staat normaal niet onder spanning (tenzij er een fout is). Ze vormt een complete stroomkring samen met de fasedraad.
• Norm (AREI): je gebruikt altijd blauw voor de nulleider (N).

3. Groen-geel gestreept = Aardedraad (PE)

• Gebruik: de geel-groene draad is de aardedraad. Deze draad leidt foutstromen af naar de aarde bij een defect en voorkomt elektrocutie of schade aan apparaten. Ze is essentieel voor de veiligheid. Het aardingsteken zie je vaak afgebeeld als 1 horizontale streep loodrecht op 3 verticale strepen.
• Norm (AREI): de geel-groene kleurcombinatie is wettelijk verplicht.

4. Zwart of grijs = Schakeldraad

• Gebruik: de schakeldraad is een verlenging van de fasedraad. Er staat alleen stroom op wanneer een schakelaar in aan-stand staat. Hij verbindt dus de uitgang van de schakelaar met een toestel. Dit is voor apparaten die je met een schakelaar aan- en uitzet, bv. alle lampen in huis.
• Norm (AREI): er is eigenlijk geen vaste kleur verplicht voor schakeldraden volgens het AREI, maar zwart, grijs of wit worden het vaakst gebruikt.

Hoe sluit ik een lamp aan?

De kleurcodes van elektrische bedrading zijn vooral belangrijk bij het aansluiten van je elektrische installatie én als je bv. lampen of stopcontacten wil aansluiten. We overlopen hoe dit in zijn werk gaat bij het aansluiten van een lamp:

Tips voor doe-het-zelvers

Ga je zelf aan de slag met je elektrische installatie, wil je een lamp plaatsen of vervangen, …? Dan is een goede voorbereiding cruciaal. Eén fout kan al leiden tot kortsluiting, schade aan je toestellen of zelfs elektrocutie. Hier vind je enkele valkuilen en aandachtspunten om op te letten:

• Oude kleuren van draden: de verschillende kleuren van de draden zijn soms verwarrend wanneer je oude en nieuwe draden mengt (bv. bij het aansluiten van nieuwe lampen). Kijk goed naar ons schema van verschillende kleuren voor je begint.
• Versleten bedrading: elektrische bedrading heeft een levensduur van zo’n 50 jaar. Oudere draden hebben slechte isolatie en kunnen zorgen voor kortsluiting, stroomschokken, … Laat dus op tijd je oude bedrading vervangen door een ervaren elektricien.
• Opletten met fasedraad (L): de bruine (of rode in oudere installaties) draad is de gevaarlijkste geleider van je circuit door het hoge voltage (230V) dat erop staat. Check dus altijd nog eens of je zekering uitstaat voor je aan de draad komt.
• Stroom tijdig uitschakelen: om veilig te werken en elektrische schokken te vermijden, zet je in de zekeringkast best de juiste zekeringen uit voor je begint met werken aan de bedrading.
• Zonder kennis klussen: zelf aan je elektriciteitsdraden prutsen zonder de nodige kennis is niet aangeraden. Je kan heel wat schade aanrichten aan je apparaten en jezelf als je onoplettend werkt.
• Keuring van je installatie: na belangrijke werken (zoals het vernieuwen van bedrading of uitbreiden van circuits) moet je installatie opnieuw gekeurd worden door een erkend controleorganisme. Zo weet je zeker dat je installatie voldoet aan de AREI-veiligheidsnormen.

Zelf werken aan je elektriciteit? Weet wanneer je hulp nodig hebt!

Kleine klussen, zoals het vervangen van een lamp, kan je meestal zelf doen. Maar zodra je werkt met oude bedrading, een zekeringkast of nieuwe circuits schakel je beter een professional in.

Vind eenvoudig erkende elektriciens in je regio en voorkom fouten of gevaarlijke situaties zoals elektrocutie of brand. Vraag advies voor jouw elektriciteitswerken aan een elektricien via het onderstaande formulier: